Kinderporno

Wanneer is er volgens de wet sprake van kinderporno?

In artikel 240b Sr wordt kinderporno strafbaar gesteld. Met kinderporno wordt bedoeld een afbeelding – of een gegevensdrager met daarop een afbeelding – van een seksuele gedraging, waarbij iemand die kennelijk de leeftijd van achttien jaar nog niet heeft bereikt, is betrokken of schijnbaar is betrokken. Dit artikel ziet voornamelijk op het bezit van kinderporno, maar daarnaast is strafbaar gesteld wanneer iemand kinderporno verspreidt, aanbiedt, openlijk tentoonstelt, vervaardigt, invoert, doorvoert, uitvoert, verwerft of zich hiertoe toegang verschaft. Bij kinderporno hoeft er geen sprake te zijn van dwang of onwil. Ook als de seksuele handelingen met instemming van de minderjarige zijn vastgelegd is er sprake van kinderporno, dit is bijvoorbeeld het geval bij sexting. Sexting betekent dat er seksueel getinte berichten, foto’s of filmpjes worden verzonden via bijvoorbeeld de telefoon. Als een minderjarige zich uitkleedt voor een camera of wanneer een meerderjarige een minderjarige benadert met seksuele verzoeken via social media, spreken we ook van kinderporno. Onderstaand worden de verschillende onderdelen toegelicht.

Gegevensdrager

Als we het over een gegevensdrager hebben kunnen we denken aan videobanden, dvd’s, floppies, cd’s of opgeslagen webcambestanden. Een floppie is een opslagkaart dat wordt gebruikt in computers.

Seksuele gedraging

Wanneer wordt er dan precies van een seksuele gedraging gesproken? De gedraging die te zien is op de afbeelding moet duidelijk van seksuele aard zijn. Het moet een seksuele prikkeling opwekken. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat een afbeelding in principe niet van seksuele aard is, maar dat deze wel een seksuele prikkeling te weeg bent. Het is geen vereiste dat er twee personen op de afbeelding te zien zijn. Er kan dus ook sprake zijn van een seksuele gedraging als er maar één persoon op de foto te zien is. Als door het slachtoffer niet geposeerd wordt omdat hij/zij zich er niet bewust van is, kan er alsnog wel sprake zijn van kinderpornografie (ECLI:NL:RBOBR:2015:4984). In dit arrest ging het er om dat de verdachte zijn stiefdochter stiekem heeft gefilmd terwijl zij naakt onder de douche stond. In dit geval was zij zich dus er dus niet bewust van en ze heeft dan ook niet voor de video geposeerd.

Afbeelding van een zedendelict

In ieder geval is er sprake van een seksuele gedraging als het gaat om een afbeelding van een zedendelict, waarin ook daadwerkelijk seksuele handelingen worden verricht die strafbaar zijn volgens de artikelen 242 tot en met 249 Sr.

Afbeelding waaruit schadelijkheid kind blijkt

Is er geen sprake van een zedendelict, dan kan er sprake zijn van een seksuele gedraging wanneer uit de afbeelding(en) de schadelijkheid voor het kind is af te leiden. Deze schadelijkheid is af te leiden van de sfeer en de context die te zien is in de afbeelding of van de publicatie van de afbeelding. Aan de hand van het (1) karakter en de (2) context van de afbeelding zal moeten worden beoordeeld of er is voldaan aan het zogenoemde schadelijkheidscriterium:

1. Karakter aspecten die kunnen duiden op een seksuele gedraging
   1. Onnatuurlijke pose;
   1. Een overduidelijk seksueel getinte houding;
   1. Een beeld waaruit overduidelijk blijkt dat de aandacht gevestigd wordt op het geslachtsdeel.
2. Context aspecten die kunnen duiden op een seksuele gedraging
   1. Bepaalde kleding (strings);
   1. Bepaalde voorwerpen, attributen (make-up of seks-attributen) en de omgeving waar een kind van die leeftijd normaal niet in verkeert.

Het enkel bloot zijn van een minderjarig kind is valt niet onder het schadelijkheidscriterium. Dat geldt ook voor een foto die natuurlijk oogt, denk hierbij aan een situatie waarin een vader zijn kind in bad doet. Dit is een normale situatie (en dus een normale afbeelding) binnen een gezinssfeer. Om te beoordelen of op een afbeelding een seksuele gedraging te zien is, kunnen de volgende vragen worden gesteld:

1. Kan er een andere verklaring zijn voor de afgebeelde gedraging dan het opwekken van een seksuele prikkeling of het erotiseren/seksualiseren van het kind? Denk hierbij aan een situatie waarin een kind poseert in een professionele studio. Lijkt het erop dat de foto als doel heeft om in het familiealbum te komen of lijkt het door de pose van het kind, de kleren en de stand van de camera bedoeld te zijn om een seksuele prikkeling op te wekken.
2. Waar ligt de nadruk op in de afbeelding, waar kijk je meteen naar? Denk hierbij aan een situatie waarin er een foto is gemaakt van een spelend kind in de natuur. Is hetgeen afgebeeld op de foto een natuurlijke/gewone situatie waarin een kind zich verkeert, of wordt de nadruk gelegd op bepaalde delen van het lichaam waardoor blijkt dat het geen ‘spontane’ foto van een spelend kind is, maar dat deze foto is gemaakt om seksuele prikkeling op te wekken.
3. Zou de afbeelding kunnen worden aangemerkt als erotisch/seksueel getint of uitdagend als de persoon op de afbeelding meerderjarig zou zijn?

Leeftijd

De persoon die te zien is op de pornografische afbeelding moet kennelijk de leeftijd van achttien jaar nog niet bereikt hebben. Hierbij is niet van belang dat de daadwerkelijke leeftijd van het kind bewezen wordt (HR 6 april 2010, LJN: BL8772). Bij kinderen tot de leeftijd van twaalf jaar zal er in principe geen twijfel bestaan over of hij/zij minderjarig is. Maar boven de leeftijd van twaalf jaar kan er discussie ontstaan over zijn/haar leeftijd in het geval de identiteit van het slachtoffer onbekend is.

Schijnbaar betrokken (virtuele en geschilderde kinderporno)

Met schijnbaar betrokken wordt bedoeld dat niet vereist is dat er bewezen moet worden dat er een echt kind is betrokken bij het vervaardigen van de kinderporno. Oftewel, ook het vervaardigen van virtuele kinderporno is strafbaar. Dit virtuele beeld moet echter wel realistisch zijn, het moet niet van een echte afbeelding te onderscheiden zijn. Ook kan worden gedacht aan bestaand materiaal dat bewerkt is, bijvoorbeeld foto’s die bij elkaar zijn gevoegd tot een nieuwe afbeelding.

Handelingen

Zojuist zijn verschillende verboden handelingen benoemd. Deze handelingen worden hier kort besproken.

In bezit hebben

Bij het in bezit hebben van kinderporno is vereist dat dit opzettelijk is. Het moet dan wel zo zijn dat er een beschikkingsmacht is (geweest) over de kinderporno. De digitale afbeeldingen of video’s moeten zijn vastgelegd op de computer of op een andere gegevensdrager. Met speciale software kan achterhaald worden of iemand kinderporno op zijn computer heeft of had, dus ook als de afbeeldingen of video’s reeds verwijderd zijn kunnen deze opgespoord worden. Met behulp van speciale software of wanneer de harde schijf wordt vernietigd kunnen sporen van kinderporno definitief gewist worden. Het kan echter voor komen dat kinderporno onbedoeld is binnengekomen met het downloaden van andere bestanden. Dit levert geen bezit op wanneer deze bestanden meteen verwijderd worden. Dit is anders wanneer er wel daadwerkelijk is gezocht naar kinderporno. Ook levert het online kijken van kinderporno geen bezit op.

Verspreiden

Onder verspreiden wordt verstaan het ter beschikking stellen van een afbeelding of video waarop kinderpornografisch materiaal te zien is. Het kan hierbij gaan om meerdere verschillende soorten afbeeldingen, maar ook om meerdere exemplaren van één en dezelfde foto. Er is overigens geen sprake van verspreiden van kinderporno wanneer een wachtwoord ter beschikking wordt gesteld. Het moet dus daadwerkelijk gaan om een afbeelding of video. Daarnaast is vereist dat de ontvanger van de afbeelding of video deze ook daadwerkelijk gebruikt. Voor het verspreiden van het materiaal is opzet vereist, voorwaardelijke opzet is hiertoe ook voldoende. Dit betekent dat men de aanmerkelijke kans aanvaard dat de afbeeldingen of video’s verspreid worden. 

Aanbieden

Aanbieden valt eigenlijk samen met het in bezit hebben van kinderporno. Degene die kinderporno aanbiedt, is namelijk bezitter ofwel bezitter geweest daarvan. Ook kan het aanbieden samenvallen met verspreiden, openlijk tentoonstellen, invoeren, doorvoeren of uitvoeren. Ook dan is er telkens sprake van het aanbieden van kinderporno. Want als je kinderporno bijvoorbeeld openlijk tentoonstelt, bied je het dus aan.

Openlijk tentoonstellen

Openlijk tentoonstellen van kinderporno betekent dat men derden kennis wil laten nemen van het materiaal. Dit tentoonstellen hoeft niet op een openbare plaats te gebeuren.

Vervaardigen

Vervaardigen van kinderporno betekent dat iemand kinderpornografisch materiaal maakt. Het maken hiervan kan gebeuren met onder andere een webcam, een fototoestel of een camera. Ook wanneer iemand een normale/onschuldige foto bewerkt tot een kinderpornografische afbeelding kan dit worden gerekend tot het vervaardigen van kinderporno.

Invoeren, doorvoeren en uitvoeren

Met invoeren en uitvoeren wordt bedoeld dat afbeeldingen of video’s waarop kinderporno te zien is binnen of buiten het grondgebied van Nederland gebracht wordt. Doorvoeren van kinderporno betekent dat men uit een digitaal gedeelde map via het internet een afbeelding of video downloadt dat kinderpornografisch materiaal bevat.

Verwerven

Hiermee wordt bedoeld dat iemand macht verkrijgt over een kinderpornografische afbeelding of video. Dit verwerven kan onder andere gebeuren doordat een afbeelding wordt gedownload. Voor verwerven is ook opzet vereist. Er moet dus opzet zijn op het downloaden van die afbeelding. De wil en bewustheid van het downloaden van de afbeelding is aanwezig.

Toegang verschaffen tot

Met toegang verschaffen tot wordt bedoeld dat men via het internet kinderporno bekijkt, zonder dat deze bestanden zijn gedownload of op een andere manier zijn opgeslagen op de computer. Ook hierbij is vereist dat dit opzettelijk gebeurt, er moet sprake zijn van een actieve handeling. Denk hierbij aan historische gegevens (zoekgeschiedenis bijvoorbeeld) en daarmee samenhangende online betalingen. Deze betalingen kunnen bijvoorbeeld te herleiden zijn naar de websites waarop kinderporno is aangeboden. Ook wanneer iemand beschikt over een wachtwoord of een hyperlink naar een website met kinderporno kan dit wijzen op het toegang verschaffen tot kinderporno.

Gewoonte/beroep (lid 2)

Iemand maakt een gewoonte of beroep van dit delict wanneer iemand in een periode van een langere tijd telkens dezelfde strafbare handelingen verricht. Hierbij is niet vereist dat men hieruit winst wil behalen. Gewoonte of beroep wil eigenlijk gewoon zeggen dat iets herhaaldelijk wordt gedaan.

Opsporing/onderzoek

Er zijn verschillende redenen waarom er een onderzoek wordt gestart naar kinderporno. Allereerst is het mogelijk dat er een melding is gedaan bij de politie. Uitgaande van deze melding ontstaat er een vermoeden dat iemand kinderporno bezit. Daarnaast komt het vaak voor dat de politie een verdachte op het spoor komt omdat op bepaalde websites kinderporno wordt gedownload. Het IP-adres van deze computer wordt nagegaan, en op basis daarvan wordt een verdachte aangemerkt.

Welke straffen staan er op kinderporno?

Dit zedendelict wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste vier jaar of een geldboete van de vijfde categorie. Tevens is een combinatie van deze twee straffen mogelijk. Wanneer van dit feit een beroep of gewoonte wordt maakt, dan wordt dit gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste acht jaar.

Strafverzwarende omstandigheden

Daarnaast gelden er ook nog strafverzwarende omstandigheden, opgenomen in art. 248 Sr. Een strafverzwarende omstandigheid is bijvoorbeeld het geval wanneer het feit wordt gepleegd door twee of meer personen.

Strafbeschikking

Overigens kan het feit ook met een strafbeschikking (link) worden afgedaan (artikel 257a Sv). Dit betekent dat het Openbaar Ministerie zelf een straf oplegt, zij kunnen echter geen gevangenisstraf opleggen. Wel kunnen zij bijvoorbeeld een taakstraf, een geldboete of een onttrekking aan het verkeer opleggen.

Transactie

Tot slot is afdoening door middel van een transactie mogelijk. Er wordt in dit geval een boete betaald, waardoor verdere strafvervolging achterwege blijft.