Wanneer is er volgens de wet sprake van schennis van de eerbaarheid?
Schennis van de eerbaarheid is strafbaar gesteld in artikel 239 Sr. Maar wat wordt hier dan mee bedoeld? Dit betekent dat er gedrag wordt vertoond wat de openbare zeden schendt. Hiermee wordt bedoeld dat dit gedrag onfatsoenlijk/ongewenst is. Er vindt een ongewenste confrontatie plaats met (een deel van) het lichaam van iemand anders. Een voorbeeld van een dergelijke situatie is bijvoorbeeld een potloodventer, een persoon die zich openbaar masturbeert of twee personen die openbaar de liefde bedrijven. Het kennisnemen van ongewenste geschriften, afbeeldingen of bewoordingen wordt niet aangemerkt als schennis van de eerbaarheid.
(Algemene) eerbaarheid
Van belang is dat door middel van een seksuele gedraging/seksuele handeling de algemene eerbaarheid wordt geschonden. Het is dus niet van belang of de eerbaarheid van de betrokken persoon ook daadwerkelijk is geschonden. Zodra de algemene eerbaarheid is geschonden, is men strafbaar. Het betreffende gedrag wordt getoetst aan de publieke moraal. Publieke moraal betekent welke handelingen/gedragingen door de maatschappij als wenselijk/correct worden ervaren. Als de gedraging door de maatschappij als onwenselijk wordt bestempeld, dan zal er dus sprake zijn van schending van de algemene eerbaarheid.
Wanneer is er dan precies sprake van schennis van de eerbaarheid? Waar wordt die lijn getrokken? Dit moet per zaak bekeken worden. Het is namelijk niet zo dat iedere seksuele gedraging schennis van de eerbaarheid oplevert. Of hier sprake van is wordt getoetst aan de zedennormen die gelden in Nederland. Bepaalde gedragingen zullen verricht worden zonder seksuele bijbedoelingen, bijvoorbeeld wanneer iemand zijn kont toont als protest. In zulke gevallen is het onredelijk om deze gedraging aan te doen merken als schennis van de eerbaarheid.
Schennispleging
Er bestaat geen concrete definitie voor schennispleging. Het gaat er eigenlijk om dat iemand door een ander wordt geconfronteerd met (een deel van) zijn/haar (naakte) lichaam. Daarbij is telkens vereist dat deze handeling onder de omstandigheden als kwetsend wordt gezien voor het normaal ontwikkelde seksuele schaamtegevoel. Met dit schaamtegevoel wordt niet bedoeld het schaamtegevoel van het betreffende slachtoffer, maar de heersende opvattingen van de meerderheid van het Nederlandse volk. Kortom, hetgeen de meerderheid van Nederland ervaart als schaamtegevoel, zijn de heersende opvattingen en hiervan dient dus sprake te zijn bij schennispleging.
Plaatsen
Er is alleen sprake van schennis van de eerbaarheid als de seksuele gedraging op een van de volgende plaatsen plaatsvindt:
- Op of aan een plaats wat voor openbaar verkeer bestemd is (de openbare weg, stations, parken, speelplaats etc.). Er kan ook al sprake zijn van schennis van de eerbaarheid als de seksuele gedraging zichtbaar is vanaf de openbare plaats. Denk in dit geval aan een situatie waarin iemand een seksuele handeling verricht terwijl hij voor het raam van zijn woning staat. Tevens kan in bepaalde gevallen het naakt rondlopen door het huis worden aangemerkt als schennis van de eerbaarheid.
- Op een andere plaats dan hierboven benoemd, welke toegankelijk is voor personen jonger dan zestien jaar. Belangrijk is de feitelijke toegankelijkheid. Er kan dus pas strafbaarheid wegens schennis van de eerbaarheid ontstaan wanneer er daadwerkelijk een leeftijdsgrens is gesteld op de plaats.
- Op een niet openbare plaats, indien een ander daarbij zijns ondanks tegenwoordig is. Met een niet openbare plaats wordt bijvoorbeeld bedoeld een kazerne, sauna of een ziekenhuis. Een woning kan ook een niet openbare plaats zijn. Met ‘een ander daarbij zijns ondanks tegenwoordig is’ wordt bedoeld dat de persoon tegen de wil van het slachtoffer aanwezig is. Die aanwezigheid hoeft niet fysiek te zijn. Oftewel, het op afstand (bijvoorbeeld via een webcam) tonen van het geslachtsdeel valt ook onder deze aanwezigheid. Er kan in dat geval dus ook sprake zijn van schennis van de eerbaarheid. Niet alleen het zien van een seksuele gedraging valt hieronder, ook het ondergaan en voelen valt hier namelijk onder.
Opzet
Van belang is dat er sprake is van opzet. De opzet moet gericht zijn op het verrichten van de gedragingen. Bij schending van de eerbaarheid vinden de handelingen doorgaans niet per ongeluk plaats. Toch kunnen er situaties zijn waarin de opzet ontbreekt. Een denkbare situatie is bijvoorbeeld in het openbaar masturberen. Daarbij moeten overigens wel genoeg voorzorgsmaatregelen getroffen zijn zodat hij/zij niet zichtbaar is voor anderen en dat om die reden geconcludeerd kan worden dat de aanmerkelijke kans dat hij/zij gezien zou worden niet bewust heeft aanvaard. Hij/zij dacht dat niemand hem/haar zou kunnen zien.
Naaktrecreatie
In eerste instantie levert naaktrecreatie geen schennis van de eerbaarheid op. Bij naaktrecreatie is er namelijk geen sprake van een seksuele handeling waarvoor men strafbaar gesteld kan worden. Wil er sprake zijn van schennis van de eerbaarheid, dan moet hier wel sprake van zijn. Mocht er nou tijdens die naaktrecreatie een seksuele gedraging verricht worden die normaal gesproken niet plaatsvindt, dan kan de naaktrecreatie wel overgaan in de schennis van de eerbaarheid.
Welke straffen staan er op schennis van de eerbaarheid?
Schennis van de eerbaarheid wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste drie maanden of een geldboete van de tweede categorie. Ook kan de rechter een combinatie van beide straffen opleggen.
Strafbeschikking
Het Openbaar Ministerie kan daarnaast ook de zaak af doen met een strafbeschikking (link). Het Openbaar Ministerie zal dan zelf een straf opleggen zonder dat de zaak voor de rechter komt. Een gevangenisstraf kunnen zij overigens niet opleggen.
Transactie
Daarnaast kan het Openbaar Ministerie er ook voor kiezen om een transactie op te leggen. In dit geval dient er een boete betaald te worden. Hierdoor zal de zaak verder niet voor de rechter komen.
Dit betekent dat de zaak dus op meerdere manieren kan worden afgedaan, zonder dat daarbij een rechter aan ten pas komt. Welke wijze wordt gehanteerd wordt bepaald in de Aanwijzing OM-strafbeschikking (link).